Sâm đất (còn gọi là củ hoài sơn, củ nâu đất, hoặc củ sâm rừng) là loại cây thảo dược có giá trị dinh dưỡng cao, thường được trồng để lấy củ làm dược liệu hoặc thực phẩm.
Cây dễ sống, ít sâu bệnh và phù hợp với nhiều vùng sinh thái. Để đạt năng suất cao, người trồng cần nắm rõ kỹ thuật làm đất và cách trồng sâm đất đúng mùa vụ.
Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách trồng cây sâm đất hiệu quả để giúp bà con nông dân hoặc người trồng tại nhà thu hoạch được những củ sâm chất lượng.
Tìm hiểu về cây sâm đất
Sâm đất là cây thân thảo sống nhiều năm, thuộc họ Khoai lang. Cây bò lan sát mặt đất, thân màu đỏ tía, lá hình tim và có thể thu hoạch củ sau 4–6 tháng.
Củ sâm đất chứa nhiều tinh bột, đường, vitamin và dưỡng chất có lợi cho sức khỏe.
Nhờ dễ trồng, dễ chăm sóc lại có giá trị kinh tế cao, sâm đất đang được nhân rộng tại nhiều tỉnh thành trên cả nước, đặc biệt là ở Tây Nguyên, miền Trung và đồng bằng sông Cửu Long.
Khi nắm được cách trồng sâm đất đúng kỹ thuật và mùa vụ, người trồng có thể thu được năng suất 8–10 tấn/ha.
Với giá bán dao động từ 20.000–50.000đ/kg tùy mùa, đây là nguồn thu nhập ổn định, nhất là trong điều kiện canh tác xen canh hoặc diện tích nhỏ.
Ngoài ra sâm đất còn có thể chế biến thành mứt, nước ép, trà hoặc làm nguyên liệu dược liệu, gia tăng giá trị sử dụng và thương mại.
Điều kiện khí hậu và đất trồng phù hợp
Trước khi đi vào cách trồng sâm đất, cần hiểu rõ điều kiện tự nhiên phù hợp:
- Nhiệt độ lý tưởng: 22–30°C.
- Ánh sáng: Ưa sáng, cần trồng ở nơi có đủ nắng.
- Độ ẩm đất: Trung bình, không quá ẩm ướt.
- Loại đất: Đất tơi xốp, thoát nước tốt như đất pha cát, đất thịt nhẹ.
Cây có khả năng chịu hạn nhẹ nhưng dễ bị thối củ nếu trồng trên đất úng nước, vì vậy khâu làm đất rất quan trọng.
Thời vụ trồng sâm đất phù hợp theo vùng miền
Việc chọn đúng thời vụ là yếu tố quyết định đến năng suất và chất lượng củ. Dưới đây là lịch thời vụ trồng phù hợp:
- Miền Bắc: Trồng vào tháng 2–3 dương lịch, thu hoạch tháng 7–9.
- Miền Trung: Trồng từ tháng 1–2, thu hoạch tháng 6–8.
- Miền Nam: Có thể trồng quanh năm, tốt nhất là đầu mùa khô (tháng 12–1).
Tránh trồng vào mùa mưa lớn vì dễ gây thối rễ, sâu bệnh phát sinh mạnh.
Kỹ thuật làm đất trồng sâm đất
Đây là bước cực kỳ quan trọng trong cách trồng sâm đất đúng kỹ thuật.
– Chọn đất
Chọn nơi đất cao ráo, dễ thoát nước, đất tơi xốp, không bị phèn hay mặn. Không nên trồng sâm đất trên đất đã trồng khoai trước đó để tránh sâu bệnh tồn lưu.
– Làm đất
Cày bừa kỹ, phơi đất 7–10 ngày để diệt mầm bệnh. Đánh luống rộng khoảng 1,2m, cao 25–30cm để chống ngập. Lên luống dài đều, rãnh rộng 30–40cm để dễ tưới tiêu.
– Bón lót
Trộn đều phân chuồng hoai mục 5–7kg/m² với vôi bột (100g/m²) để khử trùng đất. Ngoài ra có thể trộn thêm phân hữu cơ vi sinh để tăng độ mùn và giữ ẩm tốt hơn.
Cách trồng sâm đất từ củ giống
Chuẩn bị giống sâm đất cần chọn củ hoặc đoạn thân già đã lên mầm khỏe, không bị sâu bệnh.
Củ giống nên có vỏ mịn, đều màu, chắc tay và có thể mua từ các vườn ươm uy tín để đảm bảo chất lượng.
Khi trồng bằng củ, cắt thành từng đoạn dài 5–7cm, để khô nhựa khoảng 1–2 ngày rồi trồng sâu 3–5cm.
Khoảng cách giữa các hàng là 40cm, cây cách cây 30cm. Mỗi hốc trồng một đoạn giống và phủ rơm hoặc lá cây để giữ ẩm. Ngoài phương pháp trồng bằng củ, sâm đất cũng có thể trồng bằng cách giâm cành.
Dùng thân bánh tẻ dài 20–25cm, cắm nghiêng xuống đất và lấp khoảng 2/3 thân, giúp cây nhanh ra rễ và phát triển ổn định.
Cả hai phương pháp đều dễ thực hiện và mang lại hiệu quả cao nếu thực hiện đúng kỹ thuật.
Chăm sóc sâm đất sau khi trồng
Một trong những yếu tố giúp cách trồng sâm đất thành công là chăm sóc đúng kỹ thuật.
Trong giai đoạn đầu, cần tưới nhẹ mỗi ngày vào sáng sớm hoặc chiều mát, khi cây lớn nên giảm tưới, chỉ tưới khi đất khô để tránh thối rễ.
Tránh tưới vào buổi trưa nắng gắt. Làm cỏ định kỳ 2–3 tuần/lần giúp cây không bị cạnh tranh dinh dưỡng, đồng thời xới nhẹ quanh gốc để đất thông thoáng, hỗ trợ củ phát triển đều.
Sau 1 tháng, bón phân NPK 16-16-8 pha loãng; sau 2 tháng, bổ sung thêm phân hữu cơ hoặc vi sinh, hạn chế bón nhiều đạm để tránh cây tốt lá, nhỏ củ.
Cây ít sâu bệnh nhưng cần đề phòng rệp, sâu đục thân bằng thuốc sinh học; rải tro trấu, vôi bột quanh gốc để tránh thối củ; không tưới chiều tối để ngừa nấm mốc.
Thu hoạch và bảo quản sâm đất
Sau khoảng 4–5 tháng, cây bắt đầu héo lá là lúc có thể thu hoạch. Dùng tay hoặc cuốc nhẹ xung quanh gốc để lấy củ, tránh làm củ bị dập nát.
Sau khi thu hoạch, rửa sạch củ sâm đất, để ráo nước và phơi ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
Có thể bảo quản củ trong cát khô hoặc đựng trong túi lưới đặt tại nơi thông thoáng để giữ được độ tươi lâu hơn.
Nếu dùng để làm giống, nên chọn những củ lành lặn, không bị dập nát và bảo quản riêng để đảm bảo chất lượng cho vụ sau.
Kết luận
Nắm rõ kỹ thuật làm đất và cách trồng sâm đất đúng mùa vụ sẽ giúp người trồng tối ưu năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế.
Hy vọng với những chia sẻ trong bài viết, mọi người có thể bắt đầu trồng sâm đất một cách dễ dàng và thành công.
