Nuôi ngựa không còn là hình ảnh chỉ xuất hiện trong phim ảnh hay những nông trại lớn tại nước ngoài.
Bài viết này sẽ giúp người chăn nuôi có cái nhìn chi tiết về cách nuôi ngựa, những yếu tố quan trọng quyết định sự thành công khi nuôi.
Lựa chọn giống ngựa phù hợp điều kiện chăn nuôi
Lựa chọn giống ngựa phù hợp điều kiện chăn nuôi
Tại Việt Nam, chăn nuôi ngựa đang dần trở thành một hướng đi tiềm năng trong ngành nông nghiệp hiện đại nhờ giá trị kinh tế cao và phù hợp với nhiều mô hình nông hộ.
Để chăn nuôi đạt hiệu quả, người nuôi cần nắm vững kỹ thuật và thực hành đúng cách nuôi ngựa, từ khâu chọn giống đến chăm sóc và phòng bệnh.
Một trong những yếu tố then chốt trong cách nuôi ngựa chính là chọn giống. Tùy vào mục đích nuôi (lấy sức kéo, phục vụ du lịch, lấy thịt hoặc dược liệu từ ngựa bạch), người chăn nuôi có thể lựa chọn giống ngựa phù hợp.
Một số giống phổ biến tại Việt Nam gồm:
- Ngựa bạch: Loài ngựa quý, thường được sử dụng để làm dược liệu.
- Ngựa Mông Cổ lai: Khỏe, thích nghi tốt, phù hợp chăn nuôi lấy sức kéo.
- Ngựa thuần Việt (ngựa nhà): Nhỏ con, hiền lành, phù hợp cho mô hình hộ gia đình.
Chọn ngựa con khỏe mạnh, không dị tật, nhanh nhẹn, có lý lịch rõ ràng sẽ giúp giảm thiểu rủi ro trong quá trình nuôi. Ngựa nên được tiêm phòng đầy đủ trước khi nhập đàn.
Hướng dẫn cách nuôi ngựa đúng kỹ thuật
Nuôi ngựa đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về sinh lý, hành vi và nhu cầu dinh dưỡng của chúng. Sau đây là hướng dẫn chi tiết về kỹ thuật nuôi ngựa đúng cách:
Môi trường sống lý tưởng cho ngựa khỏe mạnh
Ngựa là loài nhạy cảm với điều kiện môi trường, vì vậy việc xây dựng chuồng trại hợp lý là bước quan trọng đầu tiên.
Chuồng nuôi nên bố trí ở nơi cao ráo, thoáng mát, không bị gió lùa trực tiếp. Ánh sáng tự nhiên cần đủ nhưng không gây nóng bức.
Mỗi con ngựa cần không gian riêng, với diện tích chuồng tối thiểu từ 3–5m²/con. Nền chuồng lát xi măng có độ dốc để thoát nước tốt, rải lớp trấu hoặc mùn cưa dày 10–15 cm để giữ ấm và hút ẩm.
Phân và nước tiểu phải được dẫn qua rãnh thoát riêng để hạn chế ô nhiễm.
Nên có khu vực phụ trợ riêng để tắm rửa, chăm sóc móng và luyện tập. Việc vệ sinh chuồng hằng ngày không chỉ giúp ngựa sạch sẽ mà còn phòng ngừa các bệnh ngoài da và ký sinh trùng.
Hướng dẫn cách nuôi ngựa đúng kỹ thuật
Dinh dưỡng cân đối theo từng giai đoạn phát triển
Ngựa ăn chủ yếu là thức ăn thô xanh, tuy nhiên để duy trì thể trạng khỏe mạnh, cần bổ sung tinh bột, đạm, khoáng và vitamin hợp lý.
Thức ăn cơ bản cho ngựa:
- Cỏ tươi: Là nguồn thức ăn chính, mỗi con cần từ 30–40kg/ngày.
- Thức ăn tinh: Gồm cám ngô, thóc, bột sắn, cho ăn khoảng 2–4kg/ngày.
- Phụ phẩm: Rơm khô, thân cây ngô, vỏ đậu giúp tăng độ thô của khẩu phần.
- Muối liếm và khoáng: Cung cấp vi lượng, giúp ngựa dễ tiêu hóa và khỏe mạnh.
Ngựa nên được cho ăn vào giờ cố định, tránh thay đổi khẩu phần đột ngột để ngăn rối loạn tiêu hóa. Nước uống luôn sẵn trong máng inox, đảm bảo sạch, mát và thay hằng ngày.
Kỹ thuật chăm sóc và rèn luyện hằng ngày
Ngoài việc ăn uống, ngựa cần được vận động và theo dõi sức khỏe kỹ lưỡng. Việc luyện tập thường xuyên giúp ngựa săn chắc, nhanh nhẹn và phục vụ tốt cho mục đích cưỡi, kéo xe hoặc biểu diễn.
Các công việc chăm sóc định kỳ:
- Tắm cho ngựa 2–3 lần/tuần, thời điểm tốt là sáng sớm hoặc chiều mát.
- Cắt móng định kỳ để tránh mọc dài làm ảnh hưởng đến dáng đi.
- Chải lông thường xuyên để giữ sạch sẽ, tránh rối và phát hiện ký sinh trùng.
- Huấn luyện hằng ngày từ cơ bản đến nâng cao, theo giờ cố định.
Cần tạo mối quan hệ thân thiện giữa người chăm sóc và ngựa để dễ điều khiển, tránh hung dữ và tăng khả năng phản ứng với lệnh.
Chủ động phòng bệnh, quản lý sức khỏe đàn ngựa
Chủ động phòng bệnh, quản lý sức khỏe đàn ngựa
Dù có sức đề kháng khá tốt, ngựa vẫn dễ mắc bệnh nếu điều kiện sống kém. Những bệnh phổ biến là: cảm cúm, viêm phổi, lở mồm long móng, bệnh ký sinh trùng đường ruột và da.
Các biện pháp phòng bệnh:
- Tiêm vaccine đầy đủ theo chỉ định của thú y.
- Tẩy giun sán định kỳ 3–6 tháng/lần.
- Vệ sinh chuồng trại và khu vực tập luyện thường xuyên.
- Cách ly ngựa mới nhập trại trong vòng 10–15 ngày để theo dõi.
Nên xây dựng sổ theo dõi từng cá thể để quản lý ngày tiêm phòng, bệnh sử, chế độ ăn uống, giúp dễ kiểm soát sức khỏe toàn đàn.
Khai thác và sử dụng ngựa đúng cách
Sau khi ngựa trưởng thành (khoảng từ 2,5 đến 3 tuổi), người chăn nuôi có thể khai thác sức kéo, sử dụng trong du lịch, hoặc khai thác dược liệu (đối với ngựa bạch).
Điều này cần có kế hoạch cụ thể để không làm giảm tuổi thọ hoặc tổn hại sức khỏe con vật.
Ví dụ: ngựa dùng để kéo xe không nên làm việc quá 6 giờ/ngày và phải được nghỉ ngơi đúng giờ.
Ngựa phục vụ du lịch cần huấn luyện kỹ về hành vi, đảm bảo an toàn cho người sử dụng.
Nếu nuôi ngựa để lấy thịt hoặc sử dụng trong y học, quy trình chăm sóc cần khắt khe hơn để đảm bảo chất lượng sản phẩm đầu ra.
Những rủi ro thường gặp trong cách nuôi ngựa
Chăn nuôi ngựa có thể gặp một số rủi ro như giá cỏ tăng, thời tiết khắc nghiệt, dịch bệnh lây lan. Để hạn chế thiệt hại, người nuôi nên:
- Chủ động trồng cỏ, dự trữ thức ăn khô vào mùa mưa.
- Có kế hoạch tài chính dự phòng.
- Tham gia hợp tác xã hoặc tổ nhóm để chia sẻ thông tin, tiêu thụ sản phẩm.
Bên cạnh đó tìm hiểu sâu hơn về cách nuôi ngựa thông qua các khóa tập huấn, tham khảo mô hình nuôi ngựa ở các tỉnh như Lâm Đồng, Sơn La hoặc học hỏi kinh nghiệm từ các trại nuôi ngựa lâu năm cũng là hướng đi bền vững.
Kết luận
Cách nuôi ngựa không đơn giản như chăn nuôi các loài gia súc thông thường, nhưng nếu có sự đầu tư bài bản về kiến thức, kỹ thuật và quản lý, đây chắc chắn là mô hình đầy tiềm năng cho hộ nông dân và trang trại.
Hãy bắt đầu từ quy mô nhỏ, tích lũy kinh nghiệm, dần mở rộng để biến mô hình nuôi ngựa trở thành hướng đi sinh lợi bền vững trong tương lai.
